بررسی ارتباط پارامترهای تایپوگرافیک قلم های رایانه ای خط فارسی و کارایی قرائت در جامعه ی فارسی زبان -مطالعه آزمایشی

انتقال محتوا در نمایشگرهای الکترونیک منافع قابل اعتنایی برای کاربر از لحاظ دستیابی به اطلاعات دارا می باشد و هدف ارگونومی، کمک به کاربر برای تسهیل دستیابی به بهترین شیوه می باشد. با توجه به نبود مطالعه¬ی لازم بر کاربردپذیری فونت¬های فارسی و تنوع تعاملات کاربران با متون الکترونیک فارسی، نیاز به بررسی اجزای اصلی سازنده¬ی متون الکترونیک نیت اصلی این مطالعه می باشد. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط پارامترهای تایپوگرافیک و کارایی قرائت بوده و کارایی قرائت با دو معیار خوانایی و روانخوانی سنجش شده است. در این مطالعه برای ارزیابی خوانایی از تکنیک شناسایی کلمات در مواجهه¬ی کوتاه مدت و برای روانخوانی از تکلیف جستجوی بصری استفاده شده است. در سه مرحله، پارامترهای تایپوگرافیک سبک قلم، سایز، حالت و وزن (ضخامت) مورد بررسی قرار گرفتند. در هر مرحله تعداد 28 کاربر بصورت هدفمند در مطالعه شرکت کردند. در بررسی پارامترها، از فونت¬هایی با خانواده¬های مختلف استفاده شد، تا در برگیرنده¬ی خانواده¬ی گسترده¬تری از فونت¬ها باشد. با بررسی نتایج آزمایش¬ها مشخص شد که پارامترهای تایپوگرافیک فونت¬های فارسی و کارایی قرائت با یکدیگر مرتبط هستند. از بین 6 فونت انتخاب شده (زر ، لوتوس ، نازنین ، تیتر ، یکان و ترافیک ) قلم یکان دارای بهترین خوانایی بوده و قلم زر سریعترین قرائت یا روانخوانی را دارا می¬باشد. خوانایی فونت های فارسی همانند فونت¬های لاتین مرتبط با سایز می¬باشد و با افزایش سایز، خوانایی افزایش پیدا می کند. از طرف دیگر روانخوانی رابطه¬ی خطی با سایز نداشته و هر فونت در سایز متفاوتی دارای بهترین نتیجه بوده است. با افزایش ضخامت فونت¬های فارسی خوانایی افزوده شده و با ایتالیک کردن آنها خوانایی کاهش می¬یابد که این موارد مشابه با فونت-های لاتین می باشد. همچنین مشخص شد که بین نتایج آزمون¬های خوانایی و روانخوانی همبستگی وجود ندارد که نشان دهنده¬ی امکان طراحی فونت با کارایی قرائت بالا ( در هر دو معیار خوانایی و روانخوانی) می¬باشد.